شاخص کل بورس تهران پس از تجربه اصلاح ۴ روزه و بازگشت ۸/ ۱ درصدي، روز گذشته دوباره در مسير رشد قرار گرفت و با تجربه جهش ۳۵۷۴ واحدي علاوه بر جبران يک روزه بخش بزرگي از ريزش روزهاي اخير، به عدد ۲۳۷ هزار و ۴۶۰ واحد رسيد. عبور تدريجي بورس از ريسک‌هاي غيراقتصادي و بازگشت آرامش به معاملات روزانه در کنار نگاه سرمايه‌گذاران به گزارش‌هاي سالانه شرکت‌هاي بورسي در سال ۹۷ و انتظار براي ارائه عملکرد مالي موفق قبل از برگزاري مجامع شرکت‌هاي بزرگ، از ديگر دلايل بازگشتشاخص کل از مسير نزولي به شمار مي‌آيد. روز گذشته شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با تجربه رشد ۵/ ۱ درصدي در فاصله ۸۰۰ واحدي از سقف تاريخي خود قرار گرفت و بخش بزرگي از اصلاح چهار روزه خود را جبران کرد. رشد شاخص سهام طي معاملات روز گذشته پس از تجربه اصلاح ۸/ ۱ درصدي شاخص کل با ايجاد آرامش رواني ناشي از کاهش تنش‌هاي منطقه‌اي و عبور از انواع ريسک‌هاي غيرسيستماتيک بورسي، بيش از هر چيز با چشم‌انداز سودآوري سهام شرکت‌ها منطبق است. از جمله ريسک‌هاي غيرسيستماتيک بورسي مي‌توان در مرحله اول به ريسک‌هاي تحريمي، ريسک عدم تصويب لوايح FATF و در مرحله بعد ريسک ناشي از تنش‌هاي منطقه‌اي و جنگ تجاري اشاره کرد. کمرنگ شدن تدريجي اين ريسک‌ها با گذشت زمان و فاصله گرفتن از منطقه ترس سرمايه‌گذاران، از مهم‌ترين عوامل بسترساز براي انتخاب رويکرد منطقي سرمايه‌گذاري بدون تاثيرپذيري از عوامل فوق به شمار مي‌آيد. در اين خصوص واکنش بازارهاي موازي نظير بازار ارز و قيمت جهاني نفت و بازگشت آرامش به اين بازارها در داخل و خارج از مرزها سيگنال قدرتمندي درخصوص کاهش ريسک‌هاي پيراموني مي‌دهد. در چنين مختصاتي سرمايه‌گذاران مي‌توانند با حفظ آرامش بيشتر به انتخاب سهام با چشم‌انداز سودآوري بيشتري بپردازند. برقراري آرامش يکي از نشانه‌هاي اقبال پول‌هاي سرگردان به سهم‌هايي با پشتوانه بنيادي قدرتمندتر و با ديد سهامداري خواهد بود. يکي ديگر از عوامل مهم حمايت کننده از قيمت سهام، نگاه سرمايه‌گذاران به مجامع شرکت‌هاي بورسي در آخرين فرصت‌هاي برگزاري مجامع شرکت‌ها با سال مالي پايان اسفند‌ماه و انتظار تقسيم سود قابل توجه پس از تجربه يک سال پر رونق براي اکثر قريب به اتفاق صنايع بورسي با تکيه بر رشد نرخ دلار نيز از مهم‌ترين دلايل حفظ تقاضا براي سهام شرکت‌هاي بورسي پس از تجربه رشد معنادار قيمت‌ها در تالار شيشه‌اي است. اين سبک از اقبال سرمايه‌گذاران با توجه به فاصله گرفتن بسياري از شرکت‌هاي بورسي از مراحل طرح‌هاي توسعه‌اي و قدرتمندتر شدن وضعيت نقدينگي، احتمال تقسيم سود در مجامع سالانه را افزايش داده و عاملي براي جذب نقدينگي مجدد يا حفظ سهامداري براي شرکت در مجامع بورسي در پايان تيرماه به شمار مي‌آيد. هرچند رشد قيمت‌ها و به اصطلاح پيش‌خور کردن سود تقسيمي مورد انتظار در مجامع بورسي مي‌تواند از جذابيت اين موضوع تا حد زيادي بکاهد.
عقب‌نشيني فروشندگان يا جسارت خريداران؟
پس از راه‌اندازي فاز سوم سامانه مديريت ريسک خريد اعتباري از ابتداي تيرماه، با توجه به تغييرات ايجاد شده درخصوص نحوه اعتباردهي کارگزاران به مشتريان، سکته موقتي در معاملات روزانه به وجود آمده‌است. اين موضوع خود را در حجم و ارزش معاملات روزانه به‌طور واضح نشان داده است اما به نظر مي‌رسد با مشخص شدن اوضاع و تطبيق تدريجي سرمايه‌گذاران با قوانين و مقررات جديد، رفته رفته شاهد بازگشت به تعادل جديد در سطوح جديد ارزش معاملات روزانه باشيم.
حجم و ارزش معاملات کماکان در سطح پاييني نسبت به ميانگين يک‌ماه گذشته است و گردش نقدينگي در معاملات روزانه فاصله معناداري با ميانگين اين متغير در فصل بهار دارد. ارزش معاملات خرد روز يکشنبه در بورس تهران بدون درنظر گرفتن معاملات عرضه اوليه سيمرغ ۷۰۷ ميليارد تومان بود. اين سطح از ارزش معاملات در قياس با ميانگين روزانه ۱۲۲۵ ميليارد توماني خرداد، از عقبگرد ۴۲ درصدي ارزش معاملات روزانه در روز گذشته نسبت به ميانگين خرداد خبر مي‌دهد. ميانگين ارزش معاملات روزانه در اولين فصل سال نيز رقمي در حدود ۱۱۰۰ ميليارد تومان است. ميانگين ارزش معاملات پس از اجراي طرح اعتباري کارگزاران نيز افت ۳۲ درصدي نسبت به اين متغير در فصل بهار دارد. کارشناسان معتقدند قانونمندتر شدن نحوه اعتباردهي و تخصيص منابع ماليبراي مشتريان و فعالان بازار سرمايه هم از جهت قابليت رصد هرچه بيشتر اين مولفه و هم از جهت رشد بدون پشتوانه قيمت‌ها براساس قدرت پول بدون پشتوانه يک تصميم بسيار مناسب در شرايط فعلي است. از سوي ديگر کنترل تخصيص اعتبارها به جلوگيري از شکل‌گيري گروه‌هاي حباب‌ساز قيمتي در سهم‌هاي کوچک‌تر با تکيه بر قدرت پول بدون توجه به معيار‌هاي بنيادي کمک خواهد کرد. اين موضوع نيز مي‌تواند در ادامه مسير، رشدهاي قيمتي را با منطق استوارتري همراه سازد و از بروز تجربه‌هاي تلخ ريزش‌هاي سنگين پس از شتاب‌گيري بدون پشتوانه قيمت‌ها جلوگيري کند.
کاهش همزمان ارزش معاملات روزانه در کنار افزايش قيمت‌ها در معاملات روز گذشته بورس تهران، تاثير بيشتر عقب‌نشيني فروشندگان تا هجوم خريداران را نشان مي‌دهد. اين مهم با تشکيل صف‌هاي خريد و همزماني رشد پس از اصلاح، سمت و سوي تقاضا را به سهم‌هاي کمتر رشد يافته هدايت کرد.
بازار از دريچه صنايع
روز گذشته گروه خودرويي، شيميايي و بانکي در کانون توجهات سرمايه‌گذاران قرار داشتند، قابليت نقدشوندگي بالاي سهام خودرويي و امکان بهره‌برداري از نوسان‌هاي روزانه در نمادهاي پر رفت و آمد اين گروه در کنار حمايت‌هاي سهامداران عمده در نمادهاي بزرگ، از مهم‌ترين عوامل اقبال سرمايه‌گذاران به نمادهاي اين گروه بود. در صنعت شيميايي نيز عامل مهم عقب‌ماندن از جريان سودآوري عمومي بورس نسبت به ساير صنايع در کنار انتظار براي تقسيم سود بالا در مجامع پيش‌رو با توجه به سابقه خوب شرکت‌هاي پتروشيمي در تقسيم سود در مجامع عادي سالانه و پيش‌خور شدن اثر تحريمي در نمادهاي مرتبط با مراودات بين‌المللي، اين صنعت را بار ديگر در تيررس خريداران قرار داد. گروه بانکي نيز به‌رغم توقف چند روزه نماد بانک ملت، تحت تاثير تحولات تسعير ارز و بهبود شرايط سودآوري بانکي در گزارش‌هاي ماهانه، جذب نقدينگي مناسبي داشتند. هرچند در اين گروه ميزان تاثيرپذيري نمادهاي مختلف از عامل تسعير ارز تفاوت زيادي دارد اما حرکت
دسته جمعي نمادهاي اين گروه در محدوده مثبت، مشوق ثبت سفارش‌هاي خريد توسط فعالان بورسي شد. از سوي ديگر احتمال بازگشايي نماد بانک ملت در روزهاي آينده پس از توقف جهت بررسي وضعيت اطلاعاتي ناشر، انتظار براي داغ شدن تنور معاملات اين گروه را افزايش داده‌است.
در ميان گروه‌هاي کوچک‌تر نيز حمل و نقلي‌ها و بيمه‌اي‌ها به‌عنوان حياط خلوت برخي معامله‌گران بورسي، با کاهش سطح عرضه‌هاي بالقوه و تزريق نقدينگي با صف‌هاي خريد در اکثر نمادها مواجه شدند. صنايع محصولات فلزي، لاستيک و دستگاه‌هاي برقي نيز در ميان صنايع پربازده معاملات روز گذشته جايگاه ويژه‌اي داشتند.
انتظار براي بازگشت آرامش به بازار جهاني
با بالا گرفتن تنش‌هاي تجاري ميان آمريکا و چين در هفته‌هاي گذشته و خروج رسمي آنها از مذاکرات مستقيم براي حل و فصل اين معضل، قيمت‌هاي جهاني در مسير نزولي قرار گرفتند. ترس از وقوع رکود فراگير جهاني و شتاب‌گيري اقتصاد جهاني در خروج از دوره رونق، خريداران مواد اوليه را محتاط‌تر و تقاضا را محدودتر کرد. در همين راستا ترامپ چين را رسما تهديد کرده بود که در صورت عدم شرکت رئيس جمهور اين کشور در اجلاس G۲۰ و مذاکره مستقيم با وي، تعرفه هاى کالاهاى چينى را دو برابر مي‌کند.
اما در روزهاي پاياني هفته گذشته ترامپ با توييتي اعلام کرد که تماس تلفنى بسيار خوبى با رئيس جمهور چين داشته و قرار است جمعه هفته جاري با او در G۲۰ ديدار کند. تيم‌هاى مذاکره کننده دو طرف هم قبل از اين ديدار با هم گفت‌وگو خواهند داشت. تاثير اين تحولات در بازگشت آرامش به بازارهاي جهاني و جلوگيري از ريزش هرچه بيشتر قيمت مواد اوليه نظير روي، مس، سرب ونفت قابل توجه بود. اين موضوع مي‌تواند ريسک قيمت سهام شرکت‌هاي مرتبط با کاموديتي‌ها را در بورس تهران تا حد زيادي کاهش دهد و از آنجا که بخش بزرگي از ارزش بازار سهام داخلي متکي بر سهام کالايي است، کاهش تنش‌هاي تجاري ميان غول‌هاي اقتصادي، نقش بسزايي در روند عملکرد شرکت‌هاي بورسي و به تبع آن شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران خواهد داشت. در همين رابطه مايک پنس، معاون رئيس‌جمهور آمريکا از کوتاه آمدن چين نسبت به مواضع قبلي خود سخن مي‌گويد که اقبال طرفين را درخصوص برقراري توافق تجاري نشان مي‌دهد. هرچند نمي‌توان به‌طور قطع درخصوص کاهش ريسک تجاري سخن گفت اما ايجاد فرصت مذاکره مجدد با گذشت زمان و درجا زدن قيمت‌هاي جهاني در سطوح فعلي مي‌تواند ظرف زماني درآمدزايي شرکت‌هاي بورسي مرتبط را در قيمت‌هاي فعلي پر کند که ريسک کاهش درآمدزايي ناشي از سقوط قيمت‌ها و کاهش سودآوري سال بعد را تعديل خواهد کرد.
همگام با بازيگران
روز يکشنبه پس از چهار روز غلبه معامله‌گران عمده در سمت خريد سهام، خالص تغيير مالکيت نام معامله‌گران خرد بازار ثبت شد و حدود ۱۸۵ ميليون سهم به ارزش ۳۹ ميليارد تومان به پرتفوي حقيقي‌ها افزوده شد. در اين ميان نگاهي به خريد معامله‌گران در ۳۸ صنعت فعال بورسي نشان مي‌دهد که بازيگران خرد بيشترين خالص خريد خود را در سهام سيماني به ميزان ۲۰ ميليارد تومان ثبت کرده‌اند. زيرمجموعه‌هاي گروه محصولات شيميايي نيز در اين روز شاهد جابه‌جايي افزون بر ۷/ ۷ ميليارد تومان نقدينگي در مسير پرتفوي حقوقي به حقيقي بودند. در ميان بيمه‌اي‌ها نيز در ليست خريد معامله‌گران خرد بازار قرار گرفتند و خالص خريد ۵/ ۳ ميليارد توماني را رقم زدند. در ميان شرکت‌هاي بورسي نيز نماد معاملاتي شرکت سيمان فارس و خوزستان در اولويت خريد معامله‌گران خرد قرار گرفت. ديروز ۴/ ۴۳ ميليون سهم «سفارس» به ارزش ۷/ ۱۷ ميليارد تومان در سمت حقوقي به حقيقي جابه‌جا شد. «پترول» از ديگر نمادهايي بود که ديروز مورد توجه بازيگران حقيقي بازار قرار گرفت.
علي صالحي
