سعيده‌سادات فهري: اين سفر که در آستانه تشکيل دولت سيزدهم از اهميت بالايي برخوردار است، در پاسخ به سفر سال ۱۳۹۸ وزير خارجه ايران به توکيو انجام مي‌شود. سفر به تهران بخشي از تور منطقه‌اي مقام ژاپني به خاورميانه و در ايستگاه‌هاي قاهره، تل‌آويو، امان، دوحه و آنکارا است. پيش از اين رسانه‌ها اعلام کردند وزير خارجه ژاپن قصد دارد اواسط مردادماه براي ديدار با مقام‌هاي دولت رئيسي و تاکيد بر تمايل توکيو براي تقويت روابط دوستانه با جمهوري اسلامي، به تهران سفر کند.همچنين عابد اکبري، کارشناس مسائل آسيا در يادداشتي اختصاصي براي «دنياي اقتصاد» پنج هدف اصلي را براي اين سفر برشمرده است. به گفته اين کارشناس، تحولات افغانستان، برجام، رايزني با دولت جديد، تضمين امنيت انتقال انرژي و چالش‌هاي مرتبط با کرونا از جمله محورهاي مهم ديدارهاي وزير ژاپني در تهران است.
ضرورت آزادسازي منابع ارزي ايران
رئيس‌جمهوري ايران ديروز يکشنبه در جريان ديدار وزير خارجه ژاپن، روابط تهران و توکيو را خوب و دوستانه توصيف کرد و با تاکيد بر ضرورت توسعه و تعميق روابط دو کشور در همه زمينه‌ها به ويژه روابط اقتصادي و تجاري، گفت: براي جمهوري اسلامي ايران، ارتباط با ژاپن و توسعه و تعميق روابط و مناسبات دوجانبه از اهميت بالايي برخوردار است. به گزارش «ايسنا»، سيد‌ابراهيم رئيسي در ديدار توشيميتسو موتگي با قدرداني از کمک‌هاي انسان‌دوستانه ژاپن براي مقابله با کرونا، ابراز اميدواري کرد که تداوم همکاري‌هاي دو کشور در اين زمينه به ريشه‌کني بيماري عالم‌گير کرونا در دو کشور و جهان کمک کند.
رئيسي در اين ديدار با تاکيد بر ضرورت آزادسازي منابع ارزي مسدودشده ايران در ژاپن تاکيد کرد: تاخير در آزادسازي دارايي‌هاي ايران در بانک‌هاي ژاپني توجيه‌پذير نيست. رئيس‌جمهور در پاسخ به اظهارات وزير امور خارجه ژاپن مبني بر ضرورت و اهميت اجراي برجام به عنوان يک توافق بين‌المللي گفت: ايران به همه تعهدات خود در برجام پايبند بوده و اين آمريکايي‌ها هستند که به تعهدات خود عمل نکرده و يک جانبه از اين توافق بين‌المللي خارج شدند و تحريم‌ها را گسترش دادند.
رئيسي با اشاره به اينکه اروپايي‌ها نيز به‌دنبال آمريکا از عمل به تعهدات خود در برجام سر باز زده‌اند، تصريح کرد: به‌طور طبيعي از کشوري که به تعهدات خود پايبند بوده بايد تقدير کرد و اگر کشوري از برجام خارج شده و به تعهدات خود عمل نکرده بايد مورد مواخذه قرار بگيرد و آمريکايي‌ها بايد به افکار عمومي جهان پاسخ دهند که چرا به تعهدات خود در برجام عمل نکرده و از اين توافق بين‌المللي خارج شده‌اند.
رئيس‌جمهور با تاکيد بر اينکه ايران با اصل مذاکره مشکلي ندارد، تصريح کرد: با چه توجيهي تحريم‌هاي آمريکا عليه ملت ايران بايد همچنان ادامه داشته باشد. رئيسي در بخش ديگري از اين گفت‌وگو با اشاره به تحولات اخير در افغانستان با استقبال از تلاش‌هاي ژاپن و ديگر کشورهاي منطقه براي کمک به برقراري صلح و ثبات در افغانستان و منطقه گفت: جمهوري اسلامي ايران همواره از صلح و ثبات در افغانستان حمايت کرده و حمايت مي‌کند البته معتقديم که در افغانستان بايد خود افغانستاني‌ها تصميم بگيرند.
رئيس‌جمهور با بيان اينکه دخالت بيگانگان باعث شده مشکلات افغانستان ادامه داشته باشد، تاکيد کرد: حضور آمريکايي‌ها در کشورهاي منطقه از جمله افغانستان نه تنها امنيت‌سازنبوده بلکه تهديد‌آفرين نيز بوده و امروز آمريکايي‌ها بعد از ۲۰ سال اعتراف مي‌کنند که حضورشان در افغانستان اشتباه بوده است که بي‌ترديد در آينده نزديک درباره ديگر کشورهاي منطقه و همچنين خليج فارس نيز شاهد اين اعتراف خواهيم بود.
رئيسي همچنين تامين امنيت آب‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي را به نفع همه دانست و اظهار کرد: ايجاد هرگونه ناامني در منطقه را براي امنيت منطقه‌اي و بين‌المللي خطرناک مي‌دانيم و با آن مخالفيم. رئيس‌جمهور با تاکيد بر اينکه اگر قدرت‌طلبي به هر شکلي در دنيا شکل بگيرد، به نفع هيچ ملت و منطقه‌اي نخواهد بود، گفت: زورگويي آمريکايي‌ها، استقلال، آزادي و هويت ملت‌ها را تهديد مي‌کند و مقابله کشورها با يک‌جانبه‌گري و يکه‌تازي قدرت‌هاي زورگو يک ضرورت است.
احياي برجام به نفع همه است
«توشيميتسو موتگي» وزيرامور خارجه ژاپن نيز در اين ديدار با تبريک آغاز به کار رئيس‌جمهوري اسلامي ايران، بر توسعه و تعميق روابط ديرينه دو کشور تاکيد کرد و گفت: ايران و ژاپن از ديرباز روابط دوستانه و خوبي داشته‌اند و ترديد ندارم که در دوره فعاليت دولت جديد نيز اين روابط ادامه داشته و بيش از پيش توسعه خواهد يافت.
وزير امور خارجه ژاپن با تاکيد بر تلاش اين کشور براي برقراري صلح و ثبات در منطقه گفت: توکيو همواره از برجام به عنوان يک توافق بين‌المللي حمايت کرده و بر اين باور هستيم که احياي برجام به نفع همه بوده و مي‌تواند به حل و فصل مشکلات از مسير گفت‌وگو و مذاکره کمک کند. موتگي در ادامه با ابراز نگراني از تحولات اخير درافغانستان، بر ضرورت توقف خشونت و حفظ جان مردم تاکيد کرد و گفت: توکيو از تلاش‌هاي ديپلماتيک کشورهاي منطقه براي تحقق صلح و ثبات و آرامش در منطقه حمايت مي‌کند و موضع اصولي ما اين است که مشکلات و مسائل را بايد از مسير مسالمت‌آميز وگفت‌وگو حل و فصل کرد.
سه محور ديدار ظريف و موتگي
وزير خارجه ژاپن پيش از ديدار با سيد‌ابراهيم رئيسي رئيس‌جمهور ايران، صبح يکشنبه با محمدجواد ظريف همتاي ايراني خود ديدار و گفت‌وگو کرد. در اين ديدار که در تالار آيينه وزارت خارجه برگزار شد، دو مقام ارشد مسائل دوجانبه، برجام و افغانستان را مورد رايزني قرار دادند. در همين ارتباط، وزير امور خارجه در توييتي با اشاره به ملاقات امروزش با همتاي ژاپني در تهران نوشت در اين ديدار درباره تقويت روابط دوجانبه، چگونگي احياي برجام و شرايط فاجعه‌بار مهندسي‌شده آمريکا در افغانستان بحث و تبادل نظر کرده است.
به گزارش خبرگزاري فارس، محمدجواد ظريف وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران که پيش از ظهر ديروز (يکشنبه) در تهران ميزبان «توشيميتسو موتگي» وزير امور خارجه ژاپن بود، در توييتي با انتشار تصاويري از ديدارش با همتاي ژاپني نوشت: خرسندم که يکشنبه ميزبان موتگي وزير خارجه ژاپن در تهران هستم.
وي افزود: در ديداري که احتمالا آخرين ملاقاتم با يک همتا در منصب وزير امور خارجه ايران باشد، ما درباره تقويت روابط دوجانبه، چگونگي احياي برجام و شرايط فاجعه‌بار مهندسي شده و دست‌ساخته آمريکا در افغانستان بحث و تبادل نظر کرديم.
وزير خارجه ژاپن شب گذشته وارد تهران شد و امروز هم علاوه بر ظريف با ديگر مقامات ايراني ديدار و گفت‌وگو خواهد کرد. سعيد خطيب‌زاده سخنگوي وزارت امور خارجه پيش از اين اعلام کرده بود: توشيميتسو موتگي وزير امور خارجه ژاپن به دعوت محمدجواد ظريف وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران از تاريخ يکشنبه ۳۱ مرداد ماه جاري سفر دو روزه‌اي را به جمهوري اسلامي ايران خواهد داشت. وي يادآور شد: اين سفر که در آستانه تشکيل دولت سيزدهم از اهميت بالايي برخوردار است، در پاسخ به سفر سال ۱۳۹۸ دکتر ظريف به توکيو انجام مي‌شود.
سخنگوي وزارت امور خارجه تاکيد کرد: روابط ايران و ژاپن به عنوان دو قدرت مهم در غرب و شرق آسيا همواره مهم بوده و دو کشور در ۹۰ سال روابط ديپلماتيک، بر اساس منافع مشترک، از روابط دوستانه برخوردار بود‌ه‌اند و در حال حاضر نيز رايزني‌ها درباره مسائل دو و چندجانبه در بالاترين سطوح بين دو کشور برقرار است. خطيب‌زاده خاطرنشان کرد: وزير امور خارجه ژاپن در اين سفر علاوه بر همتاي ايراني، با ديگر مقامات ارشد ايران نيز ديدار و گفت‌وگو خواهد کرد.
امضاي موافقت‌نامه گمرکي بين ايران و ژاپن
در جريان سفر وزير خارجه ژاپن به تهران، موافقت‌نامه کمک و همکاري متقابل اداري در امور گمرکي بين دولت ژاپن و دولت جمهوري اسلامي به امضا رسيد. سفارت ژاپن در تهران ديروز (يکشنبه) در توييتي همزمان با سفر وزير خارجه ژاپن به تهران از امضاي موافقت‌نامه‌اي در زمينه امور گمرکي بين دولت ژاپن و ايران خبر داد و اعلام کرد: مراسم امضاي موافقت‌نامه بين دولت ژاپن و دولت جمهوري اسلامي ايران درباره کمک و همکاري متقابل اداري در امور گمرکي بين «آيکاوا کازوتوشي» سفير تام‌الاختيار و فوق‌العاده ژاپن در ايران و «مهدي ميراشرفي» معاون وزير امور اقتصادي و دارايي و رئيس کل گمرک جمهوري اسلامي ايران در محل وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران انجام شد. اين سفارتخانه هدف از اين موافقت‌نامه را حمايت اداري و همکاري متقابل در امور گمرکي عنوان کرده است.
ديدار وزير خارجه ژاپن با شمخاني
در ادامه ديدارهاي وزير خارجه ژاپن با مقامات ارشد ايران، توشيميتسو موتگي ظهر روز يکشنبه با علي شمخاني دبير شوراي عالي امنيت ملي ديدار و گفت‌وگو کرد. به گزارش خبرگزاري فارس، وزير امور خارجه ژاپن که شنبه شب براي ديدار و گفت‌وگو با مقامات ايراني و بنا به دعوت محمدجواد ظريف وارد تهران شد، روز يکشنبه با حضور در محل دبيرخانه شوراي عالي امنيت ملي با علي شمخاني دبير شوراي عالي امنيت ملي ديدار و گفت‌وگو کرد. در اين ديدار شمخاني با اشاره به سوابق طولاني روابط بين دو کشور بر ضرورت گسترش کيفي مناسبات فيمابين بدون دخالت و تاثير‌پذيري از طرف ثالث تاکيد کرد.دبير شوراي عالي امنيت ملي گفت: ظرفيت‌هاي فراواني براي ارتقاي سطح روابط دو کشور به ويژه در حوزه اقتصادي وجود دارد که شايسته ريل‌گذاري جديد در تعامل با دولت جديد ايران است. شمخاني حفظ امنيت آبراه‌هاي بين‌المللي را از راهبردهاي اصلي جمهوري اسلامي ايران برشمرد و حضور نيروهاي بيگانه در خليج فارس را مخل ثبات و امنيت پايدار در اين منطقه خواند. شمخاني با تبيين رويکردهاي ايران درباره برجام، نقض تعهدات و خروج غيرمسوولانه آمريکا از برجام و تداوم سياست‌هاي ترامپ توسط دولت بايدن را عامل اصلي شرايط کنوني ذکر کرد و گفت: راه برون رفت از بن بست ايجاد شده توسط آمريکا، تامين حقوق حقه ملت ايران است.
ديدار با رئيس مجلس
همچنين توشيميتسو موتگي وزير امور خارجه ژاپن نيز با ابراز علاقه دولت اين کشور به ارتقاي سطح مناسبات بين توکيو و تهران، ابراز اميدواري کرد که روابط دو کشور با روي کار آمدن دولت جديد در تهران بيش از پيش گسترش يابد. وزير امور خارجه ژاپن با اشاره به اهميت برجام به عنوان يک توافق بين‌المللي تصريح کرد: براي احياي برجام، آمريکا بايد دست از زياده خواهي بر‌دارد.
وزير امور خارجه ژاپن همچنين عصر روز گذشته با محمدباقر قاليباف، رئيس مجلس شوراي اسلامي ديدار و گفت‌وگو کرد. رئيس مجلس شوراي اسلامي در اين ديدار گفت: «از دولت ژاپن انتظار داريم براي آزادسازي دارايي‌هاي ايران به‌ويژه در مسير مقابله با شيوع کرونا، حرکت و اقدام جدي از خود نشان دهد.»
تاکيد بر دوستي ديرينه با ايران
وزير امور خارجه ژاپن در آستانه اين سفر اظهار کرده بود: ژاپن در موقعيتي است که با بهره‌گيري از دوستي ديرينه و سنتي خود با ايران مي‌تواند با صراحت با اين کشور تبادل نظر کند. «توشيميتسو موتگي» در گفت‌وگو با روزنامه سعودي «الشرق الاوسط» که روز شنبه منتشر شد، به مسائل مختلفي از جمله روابط توکيو و تهران پرداخت. به گزارش خبرگزاري فارس، وزير خارجه ژاپن در پاسخ به سوالي درباره نقش ايران و ژاپن گفت: «ژاپن در موقعيتي است که با بهره‌گيري از دوستي ديرينه و سنتي خود با ايران مي‌تواند با صراحت با ايران تبادل نظر کند.» توشيميتسو موتگي ادامه داد، به عنوان مثال، هنگامي که «شينزو آبه» نخست وزير سابق ژاپن خرداد ۱۳۹۸ در جريان تشديد تنش‌ها در خاورميانه به ايران سفر کرد، مستقيما از رهبر جمهوري اسلامي خواست تنش‌ها را کاهش دهند و اوضاع را تثبيت کنند. از آن زمان، ارتباطات متقابل در سطح سران و وزراي خارجه ادامه دارد و از زماني که من پست خود را به عنوان وزير خارجه بر عهده گرفتم، ۶ مکالمه مستقيم با وزير امور خارجه ايران داشته‌ام.
وي در بخش ديگري از اظهاراتش گفت ژاپن قصد دارد با کشورهاي مرتبط از جمله عربستان سعودي و ايران همکاري محکمي داشته باشد تا بتواند با استفاده از موقعيت منحصر‌به‌فرد و ويژه خود در کاهش تنش‌ها و ايجاد ثبات در خاورميانه فعالانه مشارکت کند. روز سه‌شنبه هفته گذشته نيز سفارت جمهوري اسلامي ايران در توکيو در صفحه توييترش با اشاره به سفر وزير خارجه ژاپن به تهران اعلام کرد: «سفر جناب آقاي موتگي وزير امور خارجه ژاپن در آينده نزديک به تهران، در آستانه تشکيل دولت جديد مي‌تواند فصل نويني براي تعميق و گسترش روابط دوجانبه گشوده و مشورت‌هاي نزديک فيمابين درباره مسائل مهم منطقه‌اي و بين‌المللي، موجبات تبادل نظر درباره موضوعات مورد علاقه دو کشور را فراهم کند.»